Sovet İttifaqından sonrakı müstəqillik dövründə  ilk dəfə noyabrın 28-də Gürcüstanda prezident seçkilərinin ikinci turu baş tutdu. Seçki mərhələsi keçmiş xarici işlər naziri hakim "Gürcü Arzusu" (GA) partiyası tərəfindən dəstəklənən müstəqil namizəd Salome Zurabişviliyə rəsmi olaraq qalibiyyət qazandırdı (səslərin 59,5% -i). Onun rəqibi - keçmiş prezident Mixeil Saakaşvili tərəfindən qurulan və rəhbərlik etdiyi əsas müxalifət partiyası "Vahid Milli Hərəkat" (VMH) partiyasından olan keçmiş xarici işlər naziri Qriqol Vaşadze  isə ümumilikdə 40,5% səs topladı. Nəticəni bu namizədlər üçün əsaslı qələbə kimi qiymətləndirmək olar (Zurabişvilinin müstəqilliyi yalnız nominal olduğunu nəzərə alsaq). Vaşadze və müxalifət üçün isə xüsusən, ilk turda 1%-lik fərq şokedici bir itki oldu. 

Bir çox gürcü və Gürcüstan müşahidəçiləri və ekspertlərinin gözləntilərinə zidd olaraq, əksər hallarda təntənəli səlahiyyətlərə sahib olan yeni konstitusiyaya əsasən,  prezidentlik uğrunda yarış, hətta müasir Gürcüstan siyasətinin əngəllənmiş standartlarına rəğmən çox canlı idi. Kampaniyaların aparılmasına gəldikdə isə, əminliklə deyə bilərik ki, gürcü demokratiyası ən böyük məğlubdur.

Ümumiyyətlə, Gürcüstanda prezident seçkisi kampaniyaları - parlamentdəki digər nümunələrlə birlikdə -  ideyalar, siyasi gündəliklər və görüşlər üzrə mürəkkəb və konstruktiv debatlar tarixi yoxdur. Təəssüf ki, keçmiş kampaniya irəliyə doğru atılan bir addımı təmsil etmək əvəzinə, mövcud olan diskursun da  parçalanmasına səbəb oldu. O, qarşılıqlı sərt ittihamlara, şəxsi hücumlara, təhqirə və qiyamət ssenarilərinin yazılmasına gətirib çıxardı. Üç əsas namizəd arasındakı yeganə televiziya mübahisəsi (üçüncü, 2017-ci ilin əvvəlində VMH-dən ayrılaraq "Avropa Gürcüstanı" nı təmsil edən David Bakradze), çox əsaslı mübahisələr etmədən reklam-hominem təkziblər formasında həyata keçirildi. Bu cür zəhərli atmosferin yaradıcıları, görünür ki, elə müxalifət özüdür, çünki son illərin əlverişsiz şəraitdə itirildiyini görən müxaliflər mürəkkəb status-kvonu silkələməli oldular.

Seçkinin geriləməsinin digər böyük səbəbləri də bir sıra ciddi qanun pozuntuları, seçicilərin rüşvət alması və inzibati resurslardan geniş istifadə hallarıdır ki, bu da əvvəlki seçkilərlə müqayisədə olduqca yüksək olan demokratik standartların keyfiyyətində ciddi geriləmə yaratdı. Məsələn, 600.000-ə yaxın vətəndaşın borcunun bağışlanması vədi, şübhəsiz ki, seçim məqsədli idi və bu vədin yerinə yetirilməməsi də geriləmə yaradan səbəblərdən biridir. Bundan əlavə, iqtidar partiyası son illər ərzində baş vermiş kütləvi səhvliklər və insan hüquqları pozuntularını nəzərə alaraq VMH-in və Saakaşvilinin hakimiyyətə qayıdacağından qorxan bir çox insanın bu  qorxularından istifadə edə bilmişdi. Bu taktika ilk turla müqayisədə seçicilərin fəallığının xeyli artmasına səbəb oldu, demək olar ki, bütün “yeni səslər” Zurabişvilinin lehinə keçdi. Həmin "yaramaz" taktikanın səmərəliliyi şübhəsizdir, lakin nəticələri çox qarışıqdır. Bir tərəfdən, VMH-in, xüsusən heç bir yolda dəyişməməsi və ya heç olmasa kütləvi hakimiyyətdən sui-istifadə etməməsi halında onların keçmişlərinin açılmasında böyük rol oynayır, digər tərəfdən isə GA-ya onları vurmaq üçün seçkidə müvəffəqiyyət qazanmağa kifayət edəcək qədər dəstək əlverişli bir silah verir. Bu, ölkəni modernləşdirməyə davam etmək baxımından rəhbərlərə ciddi maneədir, çünki seçkidə qalib gəlmək üçün öz fəaliyyətlərini yaxşılaşdırmağa çalışmadan, VMH-ə qarşı olan mənfi ictimai fikirlərin təsirinə güvənməklə kifayətlənirlər. 

Bir çox gürcü müşahidəçinin özlərinə verdikləri vacib sual bu idi ki, niyə partiyalar axıra qədər yarışa başladılar. Səbəbləri çoxdur. Birincisi, "Gürcü Arzusu" rəhbərliyi bir sıra məsələlərdə əhalini məyusluğa düçar etdi. Qismən pis idarəetmə ilə əlaqələnən zəif iqtisadi böyümə, partiya lideri və qurucusu, milyarder Bidzina İvanişvilinin 2012-ci ildə və daha sonra 2016-cı ildə ən diqqət çəkən mövzu olan pensiyalar, benzin və əczaçılıq məhsullarının qiymətləri kimi sosial cəhətdən həssas sahələrdə daha yaxşı şərtlərlə təmin edəcəyi ilə bağlı çoxsaylı seçki vədləri bunlara daxildir. Mövcud rəhbərlik sələflərindən daha çox sosial yönümlü olmasına baxmayaraq, iqtisadi artımın bəhrələri əhalinin əksəriyyətinə təsirli olmamış, durğunluq və bədbinlik hissi doğurmuşdur. Son rəy sorğuları göstərir ki, əhalinin əksəriyyəti Gürcüstanın son iki ildəki sabit  yüksəlişinin yanlış istiqamətə getdiyini düşünür. Ayrıca, xarici siyasət və ticarət sahələrində müəyyən nailiyyətlərə baxmayaraq (Assosiasiya Sazişi və AB ilə sərbəst ticarət, vizasız səyahət, Çin ilə sərbəst ticarət, NATO Mərkəzinin açılması), eyni zamanda demokratiya (Gürcüstan 2012-ci ildə “azadlıq indeksində” daha yuxarı yer tutur), mətbuat və digər oxşar sahələrdə idarəetmə səviyyəsi çox da xoşagələn deyil. Bir çox ictimai təşkilatın və bələdiyyə qurumlarının xidmətlərində nepotizm və peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olması davamlı inkişaf üçün parlaq gələcək təmin etmir. Hakimiyyətdən sui-istifadə və elitlərin korrupsionerliyi ilə əlaqəli bir sıra qalmaqallı hadisələr, VMH-yönümlü olan Rustavi-2 televiziyası tərəfindən təqdim olunan verilişlər hakim partiyanın populyarlığının azalmasına səbəb oldu.

Bundan əlavə, “Gürcü Arzusu”nun 2016-cı il parlament seçkilərindən sonra etdiyi rebrendinq uğurlu olmadı. İlk olaraq, getdikcə avtoritar üslubda Rusiya ilə təcavüzkar ritorika və davamlı gərginliklər içərisində birləşən o zamankı qüvvətli VMH və Saakaşvilini məğlub etmək məqsədi ilə böyük bir koalisiya olaraq qurulan bu partiya, daha sonralar bir çox gürcünü özündən uzaqlaşdırdı. Lakin siyasi partiyaların və hərəkatların çeşidi hərtərəfli olduğundan, “Gürcü Arzusu”nun siyasi uzunömürlülüyü və fərqli ideologiya və proqramın formalaşması məsələsi olduqca aktual idi. İki qərbyönümlü tərəfin - "Azad Demokratlar" və "Respublikaçılar"ın 2016-cı ildə koalisiyadan ayrılmasından sonra bu məsələ daha da ciddiləşdi. Bir çox cavan, qərbdə təhsil almış peşəkarların o zamankı baş nazir Giorgi Kvirikashvilinin səmərəli rəhbərliyi ilə birlikdə hərəkət etməsi parlament seçkilərində son dərəcə vacib qələbəni təmin etdi. Ancaq indi, Kvirikaşvilinin getdiyi dövrdə, bu gənc millət vəkilləri həqiqətən qərbyönümlü olmalarına və mübahisəsiz demokratik etimadlarına baxmayaraq, hələ də partiyanın "üzü" ola bilməyiblər. Bunun əvəzinə, partiya veteranları “bir qəpiklik” nüfuzlu olmayan və ritorik olaraq “kobud” Şura sədri GA ilə əlaqələndirildi. Bu rəhbərliyin son bir neçə ay ərzində ciddi şəkildə pozulmuş nüfuzunu bərpa etmək üçün çox çalışması lazımdır.

Lakin bütün bu çatışmazlıqlara baxmayaraq ikinci dövrəni GA-nın dəstəklədiyi namizəd qazandı. Artıq təsvir olunan səbəblərlə yanaşı, buraya “VMH qorxusu və inzibati resursdan geniş istifadə” üçüncü faktorunu da əlavə etmək olar: Mixeil Saakaşvili. Keçmiş prezidentin sosial mediada gündəlik olaraq apardığı geniş təbliğat kampaniyası əslində qanuna zidd idi, çünki o, Gürcüstan vətəndaşı deyildi. Mişa hələ də onun namizəd olmasını təmin edən seçicilər arasında çox populyardır. İkinci tura qatılan “Avropa Gürcüstanı” ndan (parlamentdə daha böyük nümayəndəliyi olan) David Bakradze haqqında isə bu sözləri demək çətindir. Lakin ilk tur və yarış dövrü arasında Mişanın ritorikası o qədər təcavüzkar, barışmaz və qınayıcı oldu ki, ehtimal ki, bu, onun namizədliyinə xələl gətirdi. Ən pisi də, Vaşadze Mişanın alovlu ritorikasına uyğunlaşmalı idi, belə ki, o, nəinki Saakaşvilini, eyni zamanda VMH-in güc istismarının ən xoşagəlməz cəhətləri ilə əlaqəli olan Axalayya və Merabişvili kimi insanları bağışlamağı öz öhdəliyinə götürdü.

Bundan da pis olanı, bu hadisələr bütün prezidentlik yarışını Gürcüstanın siyasi həyatının çoxillik xüsusiyyəti vasitəsilə Mişa və Bidzina İvanişvili arasında 2011-ci ildən bəri davam edən şəxsi döyüşə çevirdi. Ölkədəki tamamilə kasad və qütblü siyasi mənzərə VMH-ni rədd edən və GA-dan məyus olan bir çox gürcünü siyasi zəifliyi hiss edərək iki xoşagəlməz siyasi lider arasında seçim etmək məcburiyyətində qoydu. Bu cür dinamika təzə bir siyasi qüvvənin (və ya qüvvələrin) kəskin zəruriliyini vurğulayır. Ümid verənlər arasında artıq parlamendə olan "Avropa Gürcüstanı" da var.  Onların içində daha mülayim və "mədəni" olanlar var, məsələn, MMİ-dən libertian Zurab Japaridzenin rəhbərlik etdiyi "Girçi" dən ayrı düşən VMH və ya David Usupashvili (keçmiş "Respublikaçı") "İnkişaf Hərəkatı" versiyalarını nəzərə alsaq,  sonuncu ikisinin mənalı müxalifət halına gəldiyini və hazırda hakim olan partiyalara qarşı çıxdığını görə bilərik.